Verschil maken, verschil ervaren

Februari 2025
Direct ingrijpen als de situatie thuis escaleert

Vrijdag 21.00 uur. Veilig Thuis belt. Er is een melding gedaan. 'We moeten met spoed naar een gezin. Ik ga er op af.'

De melding 
Moeder meldt dat het thuis niet goed gaat. Ze is emotioneel. Haar zoon is gameverslaafd en mogelijk autistisch, maar dit is niet vastgesteld vanwege zijn gebrek aan motivatie. Er zijn meer instanties bij het gezin betrokken en er wordt gezocht naar passende hulpverlening. Thuis escaleert de situatie voortdurend. Zoon is zowel verbaal als fysiek agressief. Zusje verblijft momenteel elders omdat ze bang is. Ook moeder voelt zich thuis niet veilig en dringt aan op afspraken om het weekend door te komen.

'Samen met mijn collega van Veilig Thuis ga ik er op af. Moeder weet dat we komen. Het is al donker, ik ontmoet mijn collega van Veilig Thuis op een carpoolplaats. Door even te knipperen met de koplampen weten we elkaar snel te vinden. We rijden samen verder, onderweg bespreken we de strategie en onze veronderstellingen.'

Scherp en alert
'Ik wil aanbellen maar net voordat ik op de bel druk schiet er van alles door mijn hoofd. Wat zal ik aantreffen? Wie gaat de deur opendoen?  Hoe zal het gaan? Ik ervaar gezonde spanning, laat maar komen. Ik kan dit. Het gevoel – ik heb het iedere keer als ik naar aanleiding van een melding naar een nieuw gezin toe ga – maakt me scherp en alert.'

Acute crisis
'Een vriendin van moeder doet open en zegt meteen dat we omwille van de veiligheid de jongen mee moeten nemen. Hij valt zijn moeder aan. Ze heeft ook de politie gebeld. We treffen moeder op de grond aan, radeloos en verdrietig. De jongen ligt in bed en wil niet praten.'

'De situatie was uit de hand gelopen. Moeder had teveel gedronken. Er is met spullen gegooid. Het zusje was getuige van de situatie. Moeder vertelt dat haar zoon al geruime tijd niet naar school gaat. Hij gaat volledig zijn eigen gang, gamet veel en verruilt de dag met de nacht. Moeder is in de war en onder invloed van alcohol, het is moeilijk om afspraken te maken. We komen tot de conclusie dat vooral moeder agressief is geweest. De jongen wil niet praten. Moeder wil dat haar vriendin vertrekt, zij verlaat mopperend het huis.'

Snel hulp
'We vragen moeder of er andere mensen zijn die kunnen komen. We bellen oma en zij komt samen met een vriendin langs. We spreken af dat moeder met de vriendin mee naar huis gaat en dat oma de nacht bij de jongen blijft. Het maakt de jongen niets uit. Door het uit elkaar halen van moeder en zoon borgen we voor dit moment de veiligheid. De volgende dag starten we een ASH traject dat ondertussen succesvol is afgerond.'
 
'Ik ben Erwin van der Veen, hulpverlener bij Ambulante Spoedhulp en Spoed4Jeugd. Ik geloof er in dat iedere ouder het beste voor zijn kind wil en dat ieder kind het gevoel wil hebben dat zijn ouder trots op hem/haar is.'

Januari 2025
Wanneer strijd plaatsmaakt voor samenwerking

Hoe werk je samen als ouders na een scheiding als de communicatie is vastgelopen en emoties hoog oplopen? ‘Ervaring is dat er eerst ‘opgeruimd’ moet worden, pas dan ontstaat er ruimte om samen te werken aan het welzijn van het kind. Een situatie van een jong stel is illustratief voor de uitdagingen die veel gescheiden ouders ervaren, maar ook voor de kracht van ouderschapsmediation.’

Complexe situatie
De jonge vader en moeder hebben samen een zoontje van bijna twee jaar. ‘Sinds hun scheiding is er veel strijd, de spanningen zijn verder opgelopen na een incident waarbij zelfs de politie betrokken moest worden. Moeder woont inmiddels bij haar ouders, vader woont zelfstandig. Ze hebben een omgangsregeling afgesproken. Vader heeft de rechtbank verzocht om co-ouderschap en moeder heeft aangegeven dat zij betere communicatie met vader wenst. Ook wil ze dat hun zoontje beide achternamen krijgt. De rechtbank verzoekt om ouderschapsmediation op te starten.’ 

Collega-ouderschap
‘Tijdens ons eerste gesprek wordt al snel duidelijk hoe groot de uitdaging is. Vader geeft aan dat hij eigenlijk niet meer met moeder in gesprek wil, terwijl moeder juist wil werken aan betere communicatie. De toon waarop gesproken wordt is verwijtend en de ouders beschuldigen elkaar over en weer over hoe de relatie is beëindigd. We maken samen een systeemtekening en werken aan ‘collega-ouderschap’. Dit betekent dat er soms zaken uit het verleden – het ‘ex-partnerstuk’ – besproken moeten worden om uiteindelijk als collega-ouders samen te kunnen werken.’

Gemeenschappelijk doel
‘De strijd lijkt even naar de achtergrond te verdwijnen zodra de ouders over hun zoontje praten. Er wordt liefdevol gesproken en zijn ze respectvol naar elkaar. Ze vinden het zichtbaar fijn om over hem te praten. Dat laat zien dat ze ondanks alles één gemeenschappelijk doel hebben: het welzijn van hun kind. Dit moment biedt een belangrijke opening voor verdere gesprekken.’

Ruimte voor erkenning
‘In afzonderlijke gesprekken probeer ik te achterhalen wat vader en moeder nodig hebben om constructief samen te kunnen werken. Moeder geeft aan dat ze het gevoel heeft dat vader niet accepteert dat de relatie is beëindigd. En vader vertelt dat hij zich sinds de geboorte van hun zoon buitenspel voelt staan. We spreken af deze gevoelens in een volgend gezamenlijk gesprek te delen. Want het erkennen van elkaars gevoelens is vaak een cruciale stap, er ontstaat ruimte om verder te kunnen. We spreken aan de hand van de Cirkel van invloed over waar je wel en geen invloed op hebt en wat je nodig hebt om te accepteren als je geen invloed hebt. Ook bespreken we de Cirkel van veiligheid: waar ligt jouw uitdaging als ouder? In bescherming of loslaten? Al deze gesprekken helpen om elkaar beter te begrijpen. We stellen uiteindelijk samen een zorgregeling op met afspraken over het toekomstig ouderschap. Dankzij alle stappen slagen de ouders erin om de basis te leggen voor een werkbare samenwerking als collega-ouders.’

‘Ik ben Atte de Jong, ouderschapsmediator bij Jeugdhulp Friesland. Ik ben er trots op dat ik de ouders heb kunnen helpen om met elkaar in gesprek te blijven na hun conflictueuze scheiding. Het toont aan dat met de juiste begeleiding en een gedeeld doel – het welzijn van het kind – stappen vooruit kunnen worden gezet, zelfs in de meest beladen situaties. Het vraagt tijd, moed en inzet maar het resultaat mag er zijn: een stabielere toekomst voor het kind.’ 

December 2024
Samen optrekken, ook als het moeilijk is

De andere kant van ‘het eerste gezicht’
‘Een huisbezoek is vaak het begin van mijn werk met een gezin. Zo ontmoet ik een moeder van vier kinderen in een kleine tussenwoning. De kinderen kijken nieuwsgierig naar mij en vragen of ik kinderen en huisdieren heb. Het lijkt op het eerste gezicht een harmonieus gezin, maar tijdens onze eerste behandelsessie laat moeder de andere kant van ‘het eerste gezicht’ zien.

Moeder heeft het gevoel dat ze gefaald heeft als moeder. Haar zoon luistert slecht, wordt snel boos en maakt vaak ruzie. Ze geeft aan dat ze haar grenzen als opvoeder steeds meer verlegt en dat ze het warme gevoel voor haar zoon steeds minder ervaart. Vader, die vanwege zijn werk niet altijd aanwezig is, sluit af en toe aan bij de behandelsessies. We spreken af hoe we hem zoveel mogelijk betrokken houden.’

Versterken van krachten 
‘Een belangrijk aspect van mijn aanpak is het versterken van krachten. Samen met de ouders maak ik een genogram (een soort overzicht van het familiesysteem) en stel vragen om het gezin beter te leren kennen. We bespreken hun kracht en stellen doelen: hoe willen jullie dat het gezin er over zes maanden uitziet? Moeder heeft behoefte aan concrete stappen om de dagelijkse spanningen te verminderen. Vooral de ochtenden, die vaak in ruzie eindigen, zijn een uitdaging.’

Veel oefenen 
‘In de wekelijkse sessies werken we stap voor stap aan het herstellen van de gezinsdynamiek. Een van de eerste strategieën die we toepassen, is je kind duidelijke instructies geven. Daarnaast besteden we aandacht aan communicatie en positieve betrokkenheid om de verbinding te herstellen. In de sessies oefenen we veel. Ik sta model: ik doe voor hoe moeder haar zoon een duidelijke instructie kan geven en een kort positief gesprek met hem kan voeren. Daarna oefent zij zelf, waarbij ik haar aanmoedig en complimenteer.

Tijdens de behandeling krijg ik supervisie. Samen met mijn supervisor evalueren we aan de hand van beelden de sessies, kijken we naar wat goed gaat en wat moeder van mij nodig heeft. Dit proces van leren en toepassen is waardevol, het helpt mij om moeder te ondersteunen.’  

Aanmoedigen
‘Negatieve patronen ontstaan niet van de ene op de andere dag, en het doorbreken ervan kost tijd. Maar stap voor stap zet moeder door. Wanneer ze begint met de strategie van aanmoedigen en een beloningskaart maakt voor de ochtendroutine, merkt ze al snel verbetering. Door de focus te leggen op wat haar zoon goed doet, ziet ze hem langzaam veranderen. De ruzies nemen af, en ze herontdekt het warme gevoel voor haar kind. Ik sluit het traject met vertrouwen af.’

‘Ik ben Mirjam Nederhoed, PMTO-therapeut bij Jeugdhulp Friesland. Het doorzettingsvermogen van ouders motiveert mij enorm. Dat ze erin slagen om positief te blijven en de lastige momenten samen op te vangen, vind ik bijzonder knap.’

November 2024
Als de basis goed geregeld is, zijn er zoveel meer mogelijkheden

Maak kennis met Amir
Amir is geboren in Pakistan. Hij kwam via gezinshereniging naar Nederland. Zijn vader woonde al in Nederland, maar door psychische problemen kon hij niet goed voor Amir en zijn broer zorgen. De jongens kwamen terecht op een kleine kamer in Leeuwarden, veel te klein voor twee personen. Ze hadden weinig geld en nauwelijks kleding. ‘Ik kom vaker schrijnende situaties tegen, maar de leefomstandigheden van Amir en zijn broer waren echt zorgwekkend. Hij had geen winterjas en had het vaak koud. Samen met Amir heb ik een aanvraag ingediend bij het fonds Kinderhulp, zodat hij kleding kon kopen. De gemeente Leeuwarden hielp ook door hem een fiets te geven.’  

Veel regelen
In het begin was Amir passief en somber. Terwijl er in verband met zijn 18e verjaardag veel geregeld moest worden. ‘Dat was ingewikkeld voor hem, ook omdat hij niet goed Nederlands sprak. Onze maatschappij is de laatste tijd ingewikkelder geworden, dat geldt met name voor mensen die afhankelijk zijn van hulp van de overheid.’

Amir was moe en sliep veel. Hij miste zijn familie en vrienden in Pakistan en moest wennen aan het koude weer in Nederland. ‘Ik heb geen regelzaken van hem overgenomen, maar deze bewust samen met hem gedaan. Zodat hij er zelf van kon leren. Mijn ('steenkolen’) Engels is tijdens het coachen van Amir een stuk beter geworden. We hebben vaak gesproken over assertiviteit en initiatief nemen, vaardigheden die zo belangrijk zijn in Nederland. Zonder deze kun je tussen wal en schip terechtkomen. En wordt het moeilijk om iets op te bouwen. We hebben samen een toekomstplan gemaakt en uitgezocht wat er nodig is om zijn doelen te bereiken.’

Schilder worden
‘Amir had moeite om werk te vinden, vooral omdat hij geen Nederlands sprak. Hij meldde zich aan bij Firda voor taallessen en begon met oefenen via YouTube. Iedere week werd zijn Nederlands beter. Na een lange zoektocht vond hij een kamer in Leeuwarden. Amir wil graag schilder worden en toen ik hem bezocht had hij zijn kamer mooi ingericht en zelf geschilderd. Hij heeft ook een week proef gelopen bij de schildersvakopleiding en kreeg een goede beoordeling. Hij hoopt over enige tijd te starten met de opleiding. Het is Amir na meerdere afwijzingen gelukt om zelf werk te vinden in een fabriek. Op dit moment krijgt hij geen financiële ondersteuning meer van de gemeente, maar betaalt hij alles zelf.’  

Betere toekomst
‘We praten over zijn leven in Pakistan waar hij met zijn ouders en gehandicapte zusje opgroeide in zeer bescheiden omstandigheden. In Pakistan is de mentaliteit anders en zijn zaken minder goed geregeld dan in Nederland. Zijn moeder en zusje wonen nog in Pakistan. Amir hoopt dat zij ooit naar Nederland kunnen komen. Hij mist ze erg en gunt hen ook een betere toekomst.’ 

Sporten
‘Amir speelde veel cricket in Pakistan. Hij zou dit in Nederland ook graag willen doen. We hebben gekeken wat er mogelijk is, maar helaas is cricket in Friesland niet zo populair als in Pakistan. Hij speelt nu af en toe met Pakistaanse vrienden bij een sportclub in Leeuwarden. Amir gaat ook veel naar de sportschool, hij voelt zich hier mentaal en fysiek goed bij. We hebben afgesproken om na het coachtraject een keer te gaan tennissen. We sporten allebei graag.’

Aanpassingsvermogen
‘Het is prachtig om te zien hoe Amir zich heeft ontwikkeld en aangepast aan de Nederlandse cultuur. Voor mij was het een eye-opener: ik realiseerde me hoeveel regels we hier hebben en hoe ingewikkeld bepaalde systemen zijn. Verantwoordelijkheid nemen lijkt hier vanzelfsprekend, maar voor iemand uit een heel andere cultuur en een andere taal spreekt is het ontzettend moeilijk om zich te redden.  Een netwerk van familie en/of vrienden is dan heel belangrijk. Aan de andere kant laat het ook zien hoe belangrijk het is dat er instanties zijn om jongeren zoals Amir te ondersteunen. Want als de basis goed geregeld is, zijn er zoveel meer mogelijkheden.’

'Ik ben Saskia de Boer, jeugdcoach bij Jeugdhulp Friesland en ben trots op hoe Amir zich heeft ontwikkeld. Ik vond het een eer om hem te begeleiden. Wat de toekomst voor hem ook in petto heeft, ik ben ervan overtuigd dat Amir zich blijft inzetten om zijn doelen te bereiken.  Zoals afgesproken hebben we inmiddels getennist.’